Podatek od towarów i usług, potocznie nazywany podatkiem VAT, jest daniną, którą przedsiębiorca ma obowiązek płacenia do urzędu skarbowego. Podatek VAT jest odrębnym podatkiem od PIT‑u, czyli podatku dochodowego od osób fizycznych oraz CIT‑u, czyli podatku dochodowego od osób prawnych. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlega:
- sprzedaż towarów i usług wykonywana w Polsce,
- eksport towarów,
- import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów,
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Czy każdy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą musi być podatnikiem VAT?
Otóż nie. Podatników podatku VAT możemy podzielić na dwie grupy:
- podatnik VAT zwolniony
- podatnik VAT czynny.
Kiedy jest się podatnikiem VAT zwolnionym?
- Zwolnienie podmiotowe
- Zwolnienie przedmiotowe
Zwolnienie podmiotowe
Zwolnienie podmiotowe — dotyczy podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w roku podatkowym 200 000 zł. W przypadku rozpoczęcia działalności gospodarczej kwotę 200 000 zł odnosi się do proporcji czasu w jakim działalność jest prowadzona. Ustawodawca wskazuje też czynności, które nie wchodzą do limitu sprzedaży 200 000 zł. Taką czynnością jest np. odpłatna dostawa towarów, która na podstawie przepisów o podatku dochodowym jest zaliczana przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji (podstawa prawna art. 113 ust. 1 i ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług). Zwolnienie podmiotowe traci moc począwszy od dnia dokonania czynności, w którym limit przekroczył kwotę 200 000 zł. Oczywiście przedsiębiorca może dobrowolnie zrezygnować z przysługującego zwolnienia podmiotowego i stać się podatnikiem VAT, poprzez zawiadomienie właściwego Naczelnika urzędu skarbowego składając zgłoszenie do VAT — druk VAT‑R.
Zwolnienie przedmiotowe
Zwolnienie przedmiotowe — dotyczą rodzaju prowadzonej działalności przez przedsiębiorcę. Katalog czynności zwolnionych z VAT z mocy ustawy znajduje się w art. 43 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług. Przykładem usług zwolnionych są usługi w zakresie opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, świadczone w ramach wykonywania zawodów: lekarza i lekarza dentysty, pielęgniarki i położnej, medycznych, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności, psychologa. Czy też usługi edukacyjne — usługi świadczone przez:
- jednostki objęte systemem oświaty w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. — Prawo oświatowe, w zakresie kształcenia i wychowania,
- uczelnie, jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk oraz instytuty badawcze, w zakresie kształcenia.
W przypadku zwolnienie przedmiotowego podobnie jak w przypadku zwolnienia podmiotowego podatnik może zrezygnować ze zwolnienia i zadeklarować chęć bycia podatnikiem podatku VAT w sposób opisany jak wyżej.
Podatnik VAT czynny
To podatnik, który z racji rodzaju prowadzonej działalności musi być podatnikiem VAT. Ustawa o podatku od towarów i usług w art. 113 ust. 13 wskazuje, jakie rodzaje działalności nie podlegają Zwoleniu z VAT. I tak w przypadku, kiedy przedsiębiorca dokonuje dostaw:
- towarów wymienionych w załączniku nr 12 do ustawy
- towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, z wyjątkiem:
- energii elektrycznej (CN 2716 00 00),
- wyrobów tytoniowych,
- samochodów osobowych, innych niż wymienione w lit. e, zaliczanych przez podatnika, na podstawie przepisów o podatku dochodowym, do środków trwałych podlegających amortyzacji,
- budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 lit. a i b,
- terenów budowlanych,
- nowych środków transportu,
- następujących towarów, w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie:
- preparatów kosmetycznych i toaletowych (PKWiU 20.42.1),
- komputerów, wyrobów elektronicznych i optycznych (PKWiU 26),
- urządzeń elektrycznych (PKWiU 27),
- maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 28),
- hurtowych i detalicznych części i akcesoriów do:
- pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli (PKWiU 45.3),
- motocykli (PKWiU ex 45.4);
czy świadczy usługi:
- prawnicze,
- w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem i hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego,
- jubilerskie,
- ściągania długów, w tym factoringu;
bądź nie posiada siedziby działalności gospodarczej na terytorium kraju, obligatoryjnie jest podatnikiem VAT.
Podatnik VAT czynny ma obowiązek zarejestrować się do VAT oraz składać za okresy miesięczne (kwartalne) w terminie do 25 następującego miesiąca po miesiącu (kwartale) w którym powstał obowiązek podatkowy elektronicznie deklarację i ewidencję sprzedaży — JPK_VAT. Ponadto w terminie składania JPK_VAT należy dokonać zapłaty podatku VAT.
Do rejestracji podatnika VAT czynnego służy formularz VAT‑R. Należy go złożyć najpóźniej w dniu poprzedzającym dzień rozpoczęcia sprzedaży towarów lub świadczenia usług objętych VAT.
Aby sprawić czy Twój kontrahent jest podatnikiem VAT czynnym można skorzystać z tzw. Białej Listy Podatników ogólne dostępnej w Internecie na stronach Ministerstwa Finansów — wpisując NIP, REGON kontrahenta. Przedmiotowa strona zawiera wykaz podmiotów zarejestrowanych jako podatnicy VAT, niezarejestrowanych oraz wykreślonych i przywróconych do rejestru VAT link do strony: https://www.podatki.gov.pl/wykaz-podatnikow-vat-wyszukiwarka.